Het gebruik van hemelwater voor huishoudelijke of laagwaardige doeleinden kan een grote bijdrage leveren aan het optimaliseren van de stedelijke waterbalans. De gemengde riolen en de zuiveringsinstallaties worden minder belast, er treden minder overstorten op en er wordt minder drinkwater gebruikt. Het beperken van drinkwatergebruik is vooral belangrijk in tijden van droogte. Om deze redenen wordt het gebruik van hemelwater in veel landen aanbevolen zoals in Duitsland of in sommige situaties zelfs verplicht gesteld zoals in België. Door het verplicht stellen of aanmoedigen van het gebruik van regenwater zijn in deze landen producten op de markt die een rendabel gebruik van regenwater mogelijk maken en is de installatiebranche met dergelijke technieken vertrouwd geraakt. Bouwmarktketens bieden hele installaties voor zelfmontage inclusief handleiding aan.
Het gebruik van hemelwater is een beproefde en eenvoudige techniek. De vereiste installatie is in nieuwbouwsituaties eenvoudig te integreren en het effect op de drinkwaterbesparing en de reductie van het afvalwatervolume is groot.
Regenwater kan gebruikt worden in gebouwen voor toiletspoeling en in de stad voor besproeiing, schoonmaakwerkzaamheden en alle andere laagwaardige doelen waarvoor anders drinkwater zou worden gebruikt. Hemelwater kan ook gebruikt worden als proceswater in industrie en als bluswater voor de brandweer en zo een alternatief vormen voor drinkwatergebruik.
Het meest efficiënt is de toepassing van hemelwatergebruik in nieuwbouwsituaties. In bestaande situaties is het aanleggen van een tweede waternet en het benodigde reservoir vaak gecompliceerd en dus kostbaarder. Het is belangrijk dat bij de dimensionering van hemelwatergebruiksinstallaties een balans wordt gevonden tussen het aanbod, de opslag en het gebruik. Een gelijkmatig gebruik zoals in huishoudens maakt de toepassing efficiënter. Regenwaterinstallaties hebben niet alleen een effect op het huishoudelijk drinkwatergebruik, maar ook een effect op de stedelijke waterhuishouding. Regenwaterbuffers die elektronisch gekoppeld zijn aan weersvoorspellingen en voorafgaand aan hevige regen geleegd worden, hebben een positief effect op de stedelijke waterhuishouding doordat het bergvermogen van de stad wordt vergroot. In Singapore worden dit soort systemen al toegepast en getest.
Kwaliteit hemelwater
De kwaliteit van het regenwater wordt in grote mate bepaald door het oppervlak waarvan het water afstroomt. De kwaliteit van het water dat van daken afstroomt is in het algemeen hoger dan het regenwater dat van wegen afkomstig is.
Hoewel de kwaliteit van het van daken afvloeiende regenwater over het algemeen goed is, zijn platte daken sterker verontreinigd dan hellende daken omdat stof en bladeren daar makkelijker op blijven liggen.
Hemelwater van groene daken of bitumineuze daken kan licht gekleurd zijn of geuren. Ook dakbedekkingsmaterialen zelf kunnen een bron van verontreiniging zijn. Dakbedekkingsmaterialen met geen tot geringe emissies zijn: glasdaken, gebakken pannendaken, betonnen pannendaken en daken met HDPE-folie (kunstrubber). Regenwater afkomstig van daken bevat weinig bacteriële verontreinigingen en voedingsstoffen en kan vanuit hygiënisch oogpunt dan ook probleemloos voor de toiletspoeling worden gebruikt. Opslag in betonnen reservoirs neutraliseert de invloed van de zure regen, zodat het water goed voor planten kan worden gebruikt. Regenwater van koperen daken is niet geschikt voor planten. Ook voor waterkunstwerken kan regenwater goed worden gebruikt.
Hemelwater dat van terreinverhardingen afstroomt is meer vervuild dan hemelwater van daken. Het hemelwater van wegen is door de diverse verontreinigingen zoals bijvoorbeeld PAK’s (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen) en zware metalen zonder extra reinigingsstap niet geschikt om te worden gebruikt. We concentreren ons hier dus op het gebruik van hemelwater van daken.
Regenwaterinstallaties zijn technisch eenvoudige en bedrijfszekere systemen. Bij een juiste dimensionering en in nieuwbouwsituaties zijn ze heel effectief.