Groene daken

Groene daken hebben veel voordelen ten opzichte van conventionele daken: ze hebben een aantrekkelijkere uitstraling, verbeteren de lokale biodiversiteit en ze bergen regenwater. Maar vooral kunnen ze aantrekkelijke gebruiksruimte toevoegen aan de hoog-verdichte stedelijke gebieden.

Groene daken bieden ook een oplossing voor de nieuwe regelgeving van steeds meer gemeenten met betrekking tot lokale waterberging bij nieuwe ontwikkelingen en bij herontwikkelingen. De eisen van 50 tot 200 mm regenwaterberging op de eigen kavel in het verstedelijkte gebied kunnen vaak alleen gehaald worden met substantiële waterberging op de daken. In het kader van natuurinclusief bouwen is het vergroenen van grote delen van het perceeloppervlak een eis, hiervoor biedt het dak een uitkomst.

Groene daken worden onderscheiden in extensieve groene daken, die nauwelijks onderhoud en beheer nodig hebben en een lichte opbouw, zoals mos-sedum-kruiden daken en intensieve groene daken, die zwaarder zijn en over bevloeiingssystemen beschikken en ook in substantiële waterberging kunnen voorzien. Extensieve groene daken kunnen door het lichtere gewicht eerder toegepast worden op bestaande gebouwen. Intensieve groene daken variëren van bewaterde gras/kruidendaken tot beloopbare stadsparken op gebouwen.

Toepassing en ontwerp

Er is goede documentatie van verschillende producenten met principedetails, uitvoeringsrichtlijnen en technische gegevens beschikbaar. Er zijn standaardpakketten met verschillende doelstellingen zoals regenwaterretentie, biodiversiteit en/of verblijfsdak verkrijgbaar. Groene daken zijn inmiddels door verschillende aanbieders doorontwikkeld en als totaalpakket van planning, aanleg, onderhoud en alle bijbehorende garanties leverbaar. Enkele aanbieders hebben programmatuur ontwikkeld waarmee de invloed van het groene dak op de waterhuishouding kan worden bepaald.

Er worden hieronder vier typen begroeide daken onderscheiden in relatie tot waterberging, namelijk:

• Lichtgewicht begroeide daken met een kortstondige vertraagde afvoer;
• Begroeide daken met een beperkte, kortstondige, waterberging;
• Statische groenblauwe retentiedaken;
• Dynamisch gestuurde groenblauwe retentiedaken.

Verder kunnen de volgende functies gecombineerd worden met bovenstaande daken:

• Natuurdak
• Verblijfsdak

Opbouw van een groen dak

De opbouw van een begroeid dak bestaat van boven naar beneden uit:

1. vegetatielaag
2. substraatlaag
3. filterlaag
4. drainage- en beschermlaag

Het type vegetatie is mede afhankelijk van de bezonning en de dimensionering van de substraatlaag. Een gras- of kruidendak heeft een dikkere substraatlaag nodig dan een sedumvegetatie. De substraatlaag bestaat uit mineraal en organisch materiaal, zoals bijvoorbeeld lava, kokos, etc. conform Duitse ‘Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung Landschaftsbau E.V’ richtlijnen. De substraatlaag dient in de basis als groeimedium voor de vegetatielaag en werkt hydrologisch gezien als een spons. Deze laag kan water middels absorptie kortdurend bergen totdat deze is verzadigd en de maximale watercapaciteit is bereikt.

Onder de substraatlaag bevindt zich een filterlaag. De filterlaag voorkomt dat deeltjes uit de substraatlaag de drainagelaag verstoppen. Deze laag bestaat meestal uit een geperforeerde kunststof doek of geweven vlies.

De drainagelaag dient ervoor om, via de filterlaag, het overtollige regenwater uit de substraatlaag op te vangen en te bergen of af te voeren naar het hemelwaterafvoersysteem zodat de substraatlaag en de vegetatielaag niet te nat blijven. Om te sterke verzadiging van de drainagelaag te voorkomen ligt deze op afschot. De drainagelaag bestaat uit poreus materiaal, dat kan bijvoorbeeld steenwol zijn maar er bestaan ook systemen met plastic bakken.

Vervolgens komt er een beschermlaag en daaronder de bouwkundige constructie die achtereenvolgens bestaat uit: het wortelwerende dakbedekkingssysteem, thermische isolatie, dampremmende laag en de dakconstructie.

Afhankelijk van het type vegetatie, de gewenste grootte van de waterbergingscapaciteit, het draagvermogen van de dakconstructie en het gebruik van het dakoppervlak worden de verschillende lagen van het begroeide dak gedimensioneerd. Neem voor de juiste dimensionering contact op met een erkende leverancier of een verwerker van begroeide daken.

Hellende groene daken

Groene daken zijn toepasbaar op daken met een helling van 1° tot 35°. Boven 35° zijn extra voorzieningen noodzakelijk om het afschuiven te voorkomen. Steilere daken drogen ook sneller uit vanwege de snellere afvloeiing van regenwater. Als de extra voorzieningen tegen afschuiven de dakhuid doorboren brengt dat extra risico’s voor lekkage met zich mee. Voor regenwaterbuffering is een helling tot 7° het efficiëntst.

1. vegetatiemat
2. extensief substraat
3. schuifbeveiligings-systeem
4. drainagemat
5. beschermings- en opslagmat

Eisen aan het draagvermogen van de dakconstructie

In Nederland zijn platte daken zonder gebruiksfunctie over het algemeen berekend op een extra belasting van 100 kg/m² voor de grindlaag. In bestaande situaties kan dus de grindlaag bijna altijd vervangen worden door een extensief groen dak zonder extra constructieve maatregelen. Een verzadigd groen dak met een dikte van circa 7 cm blijft onder deze toegestane belasting.  De dakconstructie moet voldoen aan de regels in het Bouwbesluit en de daarin genoemde NEN-normen voor (wind)belastingen en vervormingen. Het kan noodzakelijk zijn om de draagkracht te vergroten door de constructie aan te passen.

Nieuwe groene daken

Op nieuwe groene daken die professioneel zijn aangelegd op een dak met een verzwaarde draagconstructie, is het eenvoudiger om de functies van verdampen en reductie van afvoerpieken te combineren. In het uiterste geval kunnen die daken ook zeer extreme buien vrijwel volledig zelfstandig verwerken met een minimale belasting van de omgeving. Met name voor nieuwbouw is daarbij de toepassing van groenblauwe daken in het kader van de lokale wateropgave interessant. Door de waterberging dermate groot te maken (rond 70 mm of meer) en de afvoer te sturen of te begrenzen, kan de verplichte waterberging gerealiseerd worden.

Bewatering

Alleen sedumvegetatie en gras/kruidendaken zijn geschikt voor daken zonder bevloeiing. Sedum kan periodes van droogte overbruggen en gras/kruidendaken worden tijdelijk geel maar herstellen weer na regen. Alle andere hoger-opgaande soorten zoals struiken en bomen moeten voorzien worden van een bewateringsysteem. Retentiedaken bieden de mogelijkheid om het opgeslagen water voor bewatering te gebruiken.

Verschillende groene daken

Lichtgewicht begroeide daken met een kortstondige vertraagde afvoer

Deze begroeide daken worden ook wel sedum-, gras- of kruidendaken genoemd. Vanwege het lage gewicht en de lage kosten wordt dit type begroeid dak vaak toegepast op bestaande bebouwing, ook op nieuwbouw kan het toegepast worden.

Het sponswerkende effect van lichtgewicht begroeide daken is beperkt en het grootst bij kleine tot gemiddelde regenbuien. Bij heftige en langdurige regenbuien wordt de eerste piek van de bui afgezwakt, maar de substraat- en drainagelaag zijn snel verzadigd. Met een begroeid dak van dit type kan in de toestand waarin de maximale waterbergingscapaciteit is bereikt ongeveer 20-30 mm regenwater tijdelijk vastgehouden worden. Als deze maximale waterbergingscapaciteit bereikt is, kan het begroeide dak geen regenwater meer bergen en moet het afgevoerd worden naar een andere vorm van berging of naar het riool.

Wanneer op een bestaand dak een lichtgewicht begroeid dak aangebracht wordt, moet men rekening ermee houden dat de dakbedekkingsconstructie na het vervangen van het grind door het begroeide dak in de meeste gevallen niet meer als losliggend systeem kan worden gehandhaafd, omdat een droog begroeid dak minder weegt dan het grind en daarmee niet geschikt is als alternatieve ballastlaag. Het lichtgewicht begroeide dak zal enigszins verzwaard moeten worden door bijv. een rand van grind aan te brengen. Dit type dak heeft bij voorkeur een klein beetje afschot.

Begroeide daken met een beperkte, kortstondige, waterberging

Dit type begroeid dak heeft dezelfde opbouw en werking als het lichtgewicht begroeide dak maar de drainagelaag zal worden voorzien van extra bergingscapaciteit met extra weerstand (bijvoorbeeld door een meanderende structuur), waardoor meer regenwater kan worden geborgen en de afvoer van dat water wordt afgeremd en dus minder snel wordt afgevoerd door het hemelwaterafvoersysteem. Deze vertraagde afvoer wordt hierbij toegepast om de afstroomsnelheid van het dak te reduceren, en niet om de waterbergende capaciteit van het rioleringssysteem in het maaiveld te reduceren. Het geborgen water wordt in dit geval dus geheel (vertraagd) afgevoerd.

Statisch groenblauw retentiedak (langdurige vertraging)

Dit type groenblauw dak heeft een drainagelaag voorzien van extra bergingscapaciteit. Daarnaast worden de hemelwaterafvoeren voorzien van extra weerstand doormiddel van een statische afvoerregeling waardoor meer regenwater kan worden geborgen en het regenwater minder snel wordt afgevoerd door het hemelwaterafvoersysteem. De statische afvoerregeling heeft perforaties in de afvoer; de doorsnede van deze perforaties bepaalt de afvoersnelheid en kan per afvoer ingesteld worden. En verder blijft er in dit systeem altijd een hoeveelheid water in de drainagelaag achter die beschikbaar blijft voor de vegetatielaag; een eventueel irrigatiesysteem voor vegetatie is dus meestal niet nodig. De hoeveelheid water die blijft staan in de drainagelaag is afhankelijk van de hoogte en de afmeting van de perforaties in de afvoerregeling.

De extra bergingscapaciteit in de drainagelaag van het begroeide dak kan in het kader van een wateropgave worden ingezet als compensatievoorziening bij een toename van het verhard oppervlak op een kavel. Dit is mogelijk omdat de vertraging gekoppeld kan worden aan een specifieke ledigingstijd en daarbij aangeven kan worden wat het gemiddelde en het maximale debiet is tijdens het ledigen.
Het geborgen water wordt in dat geval dus deels (vertraagd) afgevoerd, waardoor er naast extra vertraging ook extra waterretentie wordt bewerkstelligd. De combinatie van de vertraagde afvoer én de extra waterbergingscapaciteit kan worden toegepast om de capaciteit van het rioleringssysteem in het maaiveld te reduceren.

Bij zware regenbuien zorgt een overstort ervoor dat het vastgehouden water in de drainagelaag onder de maximale hoogte blijft die past bij de maximale draagkracht van het dak.

Een voordeel van een statisch groenblauw retentiedak is dat er geen afschot van het dak nodig is; dit bespaart geld bij nieuwbouw.

Dynamisch gestuurd groenblauw retentiedak (langdurige vertraging)

Dit type groenblauwe dak heeft dezelfde opbouw als het statisch groenblauwe retentiedak maar heeft een dynamische aangestuurde waterafvoervertraging. De dynamische aangestuurde waterafvoervertraging heeft ten opzichte van de statische waterafvoervertraging het voordeel dat het vertraagd afvoeren van het water geheel kan worden stopgezet. Het uitgangspunt is dat het geborgen water niet onnodig wordt afgevoerd als daar geen aanleiding voor is. Zolang het water in het systeem verblijft, is het namelijk beschikbaar voor de vegetatielaag en zal hergebruik van het water voor bewatering van de planten worden geoptimaliseerd.

De dynamische aangestuurde watervertraging staat realtime in contact met een weerserver en analyseert of er neerslag wordt verwacht en of de voorspelde hoeveelheid neerslag kan worden geborgen in het dakbegroeiingssysteem. Wanneer blijkt dat er voldoende bergingscapaciteit in het dakbegroeiingssysteem aanwezig is om de neerslag te kunnen bergen is geen actie vereist en zal de dynamische aangestuurde watervertraging gesloten blijven. Wanneer blijkt dat er onvoldoende bergingscapaciteit in het dakbegroeiingssysteem aanwezig is om de neerslag te kunnen bergen is er wel actie vereist en zal de dynamische aangestuurde watervertraging 24 uur voorafgaand aan de neerslaggebeurtenis worden geopend en dusdanig veel water vertraagd afvoeren, dat de verwachte neerslag in het dakbegroeiingssysteem kan worden geborgen.

Als uitbreiding op dit systeem kan het regenwater dat vertraagd wordt afgevoerd, worden opgeslagen in een buffervoorziening, bijvoorbeeld in de kelder. Als tijdens lange periodes van droogte de waterstand in de drainagelaag onder het minimum komt, wordt het opgeslagen water omhoog gepompt om de drainagelaag aan te vullen zodat de vegetatielaag niet uitdroogt.

Natuurdak

Natuurdaken zijn daken waarbij het versterken van de (lokale) natuur en biodiversiteit centraal staat. Natuurdaken hebben een natuurlijke vegetatie die aansluit bij de omgeving en bij de standplaats van dak past. Dat kunnen grassen, kruiden, struiken of bomen zijn, maar ook zand, grind, schelpen of combinaties hiervan. De essentie is dat de bestaande natuur in de omgeving van het dak wordt versterkt of verrijkt.

Natuurdaken hebben een opbouw van de substraatlaag van diverse hoogtes waardoor nattere en drogere delen op het dak ontstaan die bijdragen aan groeiplaatsen voor diverse beplanting. Bij een gestructureerde en afwisselend aangelegde begroeiing zijn de meeste diersoorten te vinden. De ecologisch meest hoogwaardige vorm van begroeiing is een extensieve begroeiing die deels voorzien is van substraatophogingen en een vegetatie van sedumkruiden en struikgewas met kleinere wateroppervlakken, dood hout en grindgebieden. Extensieve en intensieve dakbegroeiingen bieden een broedhabitat aan een groot aantal grondbroedende volgelsoorten.

1. vegetatie
2. substraat
3. filtermat
4. drainagelaag
5. opslagmat
6. beschermingsmat

Verblijfsdak of dakpark

Een verblijfsdak of dakpark is gericht op gebruiksmogelijkheden voor de stadsbewoner in combinatie met groen. Dat kunnen verschillende vormen van groen dak zijn van simpel een mos-sedum-kruidendak tot een park met veel natuur, heesters en bomen. Ook een dakmoestuin  behoort tot de mogelijkheden. Functies die in een stadspark voorkomen zoals zitplekken, sportfaciliteiten, waterpartijen en coolspots kunnen geïntegreerd worden in een dakpark. Uiteraard moet de dakconstructie hiervoor geschikt zijn.

1. vegetatie
2. intensief substraat
3. filtermat
4. drainagelaag
5. waterafvoersysteem
6. wortelbeschermingslaag
7. bescherm- en opslagmat

Voordelen

Wateropgave

Groene daken dragen bij aan de verhoging van de sponswerking van de stad. Het bufferende effect van lichtgewicht groene daken is het grootst bij kleine tot gemiddelde regenbuien. Bij heftigere en langdurige regenbuien is de bijdrage van een lichtgewicht groendak door de verzadiging van het pakket nog maar gering. Om regenwater te bergen in substantiëlere hoeveelheden kan op nieuwbouw of als het dak van een bestaand gebouw het gewicht kan dragen een retentiedak worden toegepast.

Warmte-isolatie van gebouwen

De isolerende werking van groene daken wordt voornamelijk bepaald door de volgende drie processen:

• Vocht absorbeert een deel van de inkomende zonnestraling, de energie wordt via verdamping afgevoerd en zorgt voor afkoeling.
• De bedekkingsgraad van de beplanting zorgt voor schaduw op het dak.
• De albedo (het weerkaatsingsvermogen) van de beplanting zorgt voor reflectie van inkomende zonnestraling. Een lager getal betekent minder reflectie en dus meer opname van stralingswarmte: bitumen 5%, asfalt 5% tot 20%, rode keramische dakpannen 10 tot 30%, kort gras 15% en lang gras 30%.

De isolatiewaarde van een groen dak is geen constante, maar varieert met de vochtigheid van en de begroeiing op het dak. Naarmate de dakconstructie beter is geïsoleerd, neemt de toegevoegde waarde van de warmte-isolatie door een groen dak af tot verwaarloosbaar.STOWA & RIONED 2015

Koude-isolatie van gebouwen, de koellast

Door absorptie en verdamping, beschaduwing en weerkaatsing blijft de temperatuur boven een groen dak in de zomer beperkt tot circa 35°C. Dit is veel lager dan boven een traditioneel plat (zwart) dak of (rood) pannendak, waar de temperatuur kan oplopen tot 70°C en bij bitumendakbedekking zelfs tot 90°C. Omdat de temperatuur van het groene dak lager is, is het temperatuurverschil over de dakconstructie kleiner bij gelijke warmteweerstand van de constructie. Hierdoor heeft een gebouw met een groen dak in warme perioden minder koeling nodig, de zogenaamde koellast is kleiner.
Door variatie van het type planten, de beplantingsdichtheid en de waterberging op het dak is de temperatuur boven de dakconstructie te beïnvloeden en daarmee de warmtestroom door het dak. Uit onderzoeken met een vergelijkbare klimatologische situatie als in Nederland blijkt dat een groen dak de gemiddelde dagelijkse warmtestroom in de zomer (naar binnen) met 70 tot 90% kan verminderen en in de winter (naar buiten) met 10 tot 30%. Uiteraard is het percentage afhankelijk van de isolatiewaarde (bouwjaar) van het betreffende dak. Het effect is bij goed geïsoleerde daken kleiner.

Opbrengst van zonnepanelen

De verkoelende werking van een groen dak heeft een positief effect op het vermogen en de levensduur van zonnepanelen. Bij hogere temperaturen neemt de energieopbrengst van PV-panelen af, bij kristallijne silicium-panelen 0,4 tot 0,5% per °C temperatuurstijging van de PV-panelen. Dit lijkt niet veel. Maar de luchttemperatuur boven een gravel- of bitumendak kan in de zomer oplopen naar 50 tot 70 °C, terwijl de omgevingstemperatuur boven groene daken doorgaans beperkt blijft tot 35 °C. Uit de weinige onderzoeken hiernaar volgt een mogelijke toename van de opbrengst naar 6% tot 10% op jaarbasis. Dit percentage is onder meer afhankelijk van het klimaat. Er is weinig onderzoek beschikbaar dat in een vergelijkbaar klimaat is uitgevoerd als in Nederland.
De combinatie van zonnecollectoren en een begroeid dak kan een gunstig effect op de biodiversiteit op het dak hebben vanwege de afwisseling van zon en schaduw waardoor er verschillende microklimaten ontstaan.

Omgevingstemperatuur en beperken hitte

Begroeide daken helpen mee de stedelijke opwarming te beperken en zo het microklimaat te verbeteren.  Een begroeid dak wordt maar rond de 35 °C warm en een onbegroeid dak meer dan 70 °C op een hete zomerse dag. Door verdamping (zolang er water aanwezig is) koelt een begroeid dak de directe omgeving. Maar het effect van individuele groene daken op de omgevingstemperatuur in stedelijk gebied is verwaarloosbaar. Een stad met substantieel meer begroeide daken blijft koeler dan een stad met conventionele daken.

Groene daken hebben een hogere albedo dan zwarte daken of pannendaken. Door verdamping blijft de oppervlaktetemperatuur zelfs lager dan bij wit geschilderde daken. Een stad met meer groene daken blijft dus koeler dan een stad met witte daken.Weiler, et al. 2009

Geluidsisolatie

Groene daken kunnen zowel het binnendringen van omgevingsgeluiden in het gebouw (geluidsisolatie) als de weerkaatsing van geluid verminderen. De geluidsreductie is afhankelijk van de begroeiing en van soort, dikte en vochtgehalte van het substraat. Deze reductie is dus geen constante. Groene daken kunnen de geluidsweerkaatsing tot 3 dB verminderen. Voor het binnendringen van geluid blijkt uit onderzoek dat deze reductie verwaarloosbaar is voor lage (tot 250 Hz) en hoge frequenties (boven 1.250 Hz). Daartussen kan de geluidsreductie oplopen tot 5 dB bij vrijwel verzadigd substraat en meer dan 8 dB bij droog substraat. Dit effect kan relevant zijn voor hellende daken met omgevingslawaai van bijvoorbeeld autowegen, spoorlijn of vliegverkeer.Gemeente Rotterdam 2009

Filtering van fijnstof en gassen uit de lucht

Groen filtert fijnstof en gasvormige verontreinigingen uit de lucht. Ook groen op daken heeft een filterende werking voor de lucht. Fijnstof (PM10) valt vanuit de lucht op de planten. Hoe hoger en ruwer de dakvegetatie is en hoe groter, vochtiger, behaarder en kleveriger de bladeren zijn, des te meer fijnstof het dak afvangt. Het fijnstof wordt niet door de vegetatie opgenomen maar vastgelegd op het oppervlak van de vegetatie. Neerslag spoelt het in enige mate weg. Toch is het effect op de luchtkwaliteit in de omgeving beperkt. Een overschrijding van de luchtkwaliteitsnormen is niet met vergroening van daken op te lossen.

EPA, het milieubureau van de VS, vermeldt dat een groendak 1 kg fijnstof/m² kan binden, vastleggen in de bodem en in de plant. Uiteraard verwijdert een groendak CO₂ uit de lucht en produceert het zuurstof zoals alle planten. Groene daken filteren ook andere milieubelastende stoffen zoals NOx.EPA, 2008

Beleving

Groene daken kunnen de ruimtelijke kwaliteit versterken en bijdragen aan het welzijn van de stadsbewoner als ze zichtbaar en nog beter, beloopbaar en bruikbaar zijn als tuin.

Biodiversiteit

Begroeide daken zijn een belangrijke ‘stepping stone’ voor allerlei planten en dieren in het toenemend versteende stadslandschap. Een gevarieerde vegetatielaag met sedum, kruiden, grassen en hoogteverschillen met, indien mogelijk, heesters en bomen optimaliseert de stedelijke biodiversiteit.

Door in het substraat lokaal bodemmateriaal te gebruiken, zijn oorspronkelijke soorten op het dak te behouden. Maar veel aanplant van groene daken bestaat uit mono- of polyculturen, met soorten die kunnen overleven in een beperkte substraatdikte en droge perioden. Zogenaamde biodiverse daken kunnen een grotere bijdrage aan de biodiversiteit leveren. Het meeste onderzoek is en wordt gedaan aan groene daken met mono- of polyculturen.

Op groene daken kunnen relatief veel soorten planten leven. De mogelijkheden zijn nog verder uit te breiden door variatie in microklimaat (vooral zonnige en schaduwplekken) en aanplant, en minimale irrigatie en onderhoud (verstoring). In een groene omgeving vergroten zaailingen de kans op natuurlijke toename van de plantenvariëteit op het dak. Daarnaast heeft het type substraat invloed op de biodiversiteit en het voorkomen van bijzondere soorten. De omvang, helling of leeftijd van groene daken blijkt geen aanwijsbare invloed te hebben op de plantenvariëteit. Naast voedselbron voor vogels kunnen groene daken een broedplaats bieden aan grondbroedende vogels.

Uit een promotieonderzoek aan de Universiteit Tübingen blijkt dat de plantenkeuze op groene daken bepalend is voor de aanwezigheid van dieren. Voor dit onderzoek werden meer dan 120 typen dakbegroeiingen onderzocht.
Eenvoudige extensieve begroeiingen worden doorgaans alleen tijdelijk door vliegende diersoorten bewoond en moeten ieder jaar opnieuw weer veroverd worden. Intensieve begroeiing biedt jarenlang duurzame leefruimte voor dieren. Bodemdieren zoals regenwormen kunnen op de lange termijn alleen overleven als er stukken met een hogere substraatopbouw of gedeeltelijke substraatheuvels aanwezig zijn, dit in verband met vorst. In een gestructureerde en afwisselende begroeiing komen uiteraard de meeste diersoorten voor. Extensieve begroeiing in combinatie met enkele substraatheuvels en een vegetatie van sedum/kruiden/struikgewas met een structuurelement, zoals een tijdelijke kleine waterpartij, dood hout en een grindgedeelte is ecologisch het meest waardevol.Mann, et al. 1998

Waterkwaliteit

Groene daken hebben een positief effect op de waterkwaliteit doordat de gelaagde structuur van groene daken waterfiltratie faciliteert. Regenwater wordt op deze manier gezuiverd. Ook zorgt een groen dak voor een vertraagde afvoer van het hemelwater en daardoor bij een gemengd rioolstelsel voor minder riooloverstorten naar het oppervlaktewater.

Er zijn echter wel verschillende factoren die de kwaliteit van het afstromende water van groene daken beïnvloeden. Een intensief groen dak kan zorgen voor verontreinigingen van fosfor in het afstromende water. Dit komt door bemesting, maar vaker door het gebruik van nutriëntenrijk substraat. De uitstroom van fosfor is hoger bij nieuwe groene daken.

Effectiviteit

Wateroverlast

Afhankelijk van de opbouw van het groene dak en de dikte van de waterbergende laag draagt een groen dak bij aan het voorkómen van wateroverlast van enkele millimeters tot enkele decimeters.Gill, et al. 2009

Hitte

Groene daken dragen bij aan de vergroening van het bebouwd gebied. Een 20% hoger groenaandeel van het totaal aan bebouwd gebied verlaagt de luchttemperatuur in dat gebied slechts met rond één graad °C. De oppervlaktetemperatuur van groene daken is lager dan die van bijvoorbeeld bitumen daken maar dat heeft dus maar zeer beperkt invloed op de luchttemperatuur van de omgeving.Kluck, et al. 2020

Biodiversiteit

Groene daken dragen bij aan de vergroening van het bebouwd gebied en de biodiversiteit. Zelfs simpele mos-sedum-kruiden daken en grinddaken bieden leefruimte voor diverse vogels en insecten. Uitgebreidere natuurdaken en daken met bomen en diverse beplanting doen niet onder voor stadstuinen in biodiversiteit.

Leefkwaliteit

Beloopbare groene daken dragen bij aan de vergroening van het bebouwd gebied en bieden verblijfsruimte voor de stadsbewoner. Dit draagt bij aan meer leefkwaliteit en gezondheid.

Onderhoud

Begroeide daken met een vegetatie bestaande uit sedum, sedum en kruiden, of sedum, kruiden en grassen moeten ongeveer twee keer per jaar nagelopen worden. De onderhoudswerkzaamheden bestaan hoofdzakelijk uit:

• Verwijderen van ongewenste vegetatie in zowel de vegetatie zones (zaailingen) als de vegetatievrije zones (woekering en zaailingen) van het begroeide dak.
• Inspecteren en, indien nodig, reinigen van de controleschachten rondom de hemelwaterafvoeren.
• Toedienen van een langwerkende meststof, indien de dakhovenier dit noodzakelijk acht.

Daken met intensievere begroeiing en daktuinen moeten net zo onderhouden worden als vergelijkbare grondgebonden vegetatie. Daken met intensievere begroeiing moeten voorzien worden van een bewateringssysteem.

De wortelwerende eigenschap van de dakbedekking zal voorkómen dat de dakbedekking door wortelgroei kan beschadigen. Vegetatie met een zeer agressieve wortelgroei dient te allen tijde van de begroeide daken weggehouden te worden.

Levensduur

Bij normaal onderhoud is de levensduur van groene daken 30 tot 50 jaar. De levensduur van dakpannen is circa 50 jaar, voor bitumineuze dakbedekking 15 tot 30 jaar. Voor platte daken zijn ook dakbedekkingen mogelijk die 40 tot 50 jaar meegaan. De levensduur van groene daken is dus vergelijkbaar met die van pannendaken en tot tweemaal groter dan van daken met bitumineuze bedekking.

Door de geringere temperatuurverschillen in een groendak wordt deze minder belast; de groene laag beschermt de dakhuid bovendien tegen mechanische beschadiging en tegen UV-straling.

Indicatie kosten

Volgens de Klimaatbestendige Stad Toolbox zijn de kosten voor het aanleggen van een groen dak minimaal € 100,- en maximaal € 150,- per m². Dit zijn daken zonder (gestuurde) waterberging waarop de opbouwdikte van de vegetatie ongeveer 10 cm is.

Het beheer van deze groene daken komt uit op gemiddeld € 6,- per m² per jaar. Dit zijn schattingen van Milieucentraal en Dakdokters, waarbij uit gegaan is van een dak tussen de 50 en 250 m²^. Informatie van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland RVOlaat zien dat de kosten voor het aanleggen van een extensief en/of intensief groen dak liggen tussen minimaal € 2.500,- en maximaal € 5.000,- per woning.

De RVO informatie laat zien dat de kosten voor het aanleggen van een daktuin liggen tussen minimaal € 5.000,- en maximaal € 10.000,- per woning. De daktuin moet vier keer per jaar worden onderhouden en de kosten daarvoor zijn gemiddeld € 6,- per m² per jaar.

Literatuur

• EPA (Environmental Protection Agency); Reducing Urban Heat Islands - Compendium of Strategies; United States Environmental Protection Agency, 2008
• Gemeente Rotterdam; Rotterdam, groen van boven - Toepassing van groene daken in Rotterdam; Rotterdam, 2009
• Gill S., Goodwin C., Gowing R., Lawrence P., Pearson J. & Smith, P.; Adapting to climate change - Creating natural resilience, Technical Report; Greater London Authority, London, UK, 2009
• Kluck, J., ir. L. Klok, A. Solcerová, L. Kleerekoper, L. Wilschut, C. Jacobs, R. Loeve (2020), De hittebestendige stad, Een koele kijk op de inrichting van de buitenruimte, Hoge School van Amsterdam, ISBN: 978-94-92644-80-0
• Mann G.; Aanwezigheid en betekenis van bodemdieren (macrofauna) op dakbegroeiing afhankelijk van de vegetatievorm; Proefschrift Universiteit Tübingen, 1998
• https://infographics.rvo.nl/klimaatadaptatie/maatregelen/#mii-rvokam-bouwen-en-renoveren
• Gastkemper, H. & Buntsma, J; Groene daken nader beschouwd – Rapport 2015-12: STOWA & Stichting RIONED, 2015.
• Weiler, Susan K. & Katrin Scholz-barth; Green Roof Systems - A guide to the planning, design, and construction of landscapes over structure; Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc., 2009