Infiltratiekratten en infiltratieputten kunnen toegepast worden voor waterberging en/of -infiltratie in gebieden met weinig ruimte op het maaiveld. Deze infiltratie-units hebben geen ruimtebeslag bovengronds. In hoog verdichte gebieden kunnen ze een goed alternatief zijn voor bovengrondse opslag- en infiltratievoorzieningen. Er kan dus meer regenwater tijdelijk gebufferd worden en vertraagd afgestaan worden aan het grondwater. Door de extra infiltratie treedt minder droogteschade, bodemdaling en verzilting op.
Toepassing en ontwerp
Infiltratiekratten en -putten bestaan in allerlei afmetingen voor individuele huizen tot aan voorzieningen voor hele stadswijken. De kratten zijn omhuld met filterdoek om dichtslibben te voorkomen. Putten zijn vaak verticaal geplaatste groot formaat betonnen of kunststof buizen waarop de hemelwaterafvoer is aangesloten. Aan de onderkant zijn zowel de putten en kratten open zodat het hemelwater kan infiltreren.
Infiltratie-units zijn meestal constructies van kunststof, soms ook van beton. Een infiltratie-unit bevat een ondergrondse berging voor regenwater: de vorm van de berging is vaak blokvormig, maar soms ook bol- of koepelvormig. De units zijn meestal te koppelen tot grotere eenheden. De units kunnen het regenwater bufferen. Vervolgens kan het water uit deze buffers in de bodem infiltreren en naar het grondwater stromen.
Infiltratie-units bestaan in allerlei vormen en afmetingen voor individuele huizen tot aan voorzieningen voor hele stadswijken, van ronde koepels tot blokken en verticale buizen:
- Infiltratiekratten zijn belastbare modulaire systemen van kunststof (en soms beton) die bijvoorbeeld toegepast worden onder wegen, sportvelden en parkeergarages wat dubbel grondgebruik mogelijk maakt.
- Putten zijn vaak verticaal geplaatste groot formaat betonnen- of kunststofbuizen waarop de hemelwaterafvoer is aangesloten. De buizen hebben openingen aan de zijkant en zijn open aan de onderkant. Verticale putten kunnen alleen toegepast worden in gebieden met een lage grondwaterstand.
- Koepels zijn open aan de onderkant en slechts licht belastbaar. Ze zijn goedkoop en goed in te graven in een tuin.
Een infiltratie-unit bevat bij voorkeur enige mate van vuilverwijdering, zoals een kolk, een zandvangput en/of een bladvang. De vuilverwijdering voorkomt dat bladeren, takjes, zwerfvuil of slib de infiltratie-units vullen. Om de bovenzijde en zijkanten van de unit, of van een aantal units samen, zit meestal een geotextiel. Dit textiel voorkomt dat bodemmateriaal binnendringt, maar kan ook tot versnelde dichtslibbing leiden.
De units moeten een overloop hebben die het teveel aan water afvoert, bijvoorbeeld naar het oppervlaktewater.
Infiltratieunits zijn alleen effectief als ze boven het de grondwater worden geplaatst, minimaal 20 cm boven de gemiddeld hoogste grondwaterstand.
Regenwateropslag onder sportvelden
Een interessante vorm van meervoudig gebruik van de ruimte is de toepassing van waterberging onder sportvelden. Technisch is dit goed mogelijk door de toepassing van bergingskratten of -bollen of Aquaflow. Voor het Bijlmerpark Amsterdam heeft DRO Amsterdam een overzicht gemaakt van de verschillende opties.
De sportvelden kunnen op twee verschillende manieren deel uitmaken van het watersysteem:
- De waterberging is direct verbonden met het oppervlaktewater. Het waterpeil onder de sportvelden stijgt in deze variant mee met het oppervlaktewaterpeil. Dit systeem is eenvoudig te realiseren. De peilfluctuatie wordt beperkt door de maximale peilfluctuatie in het oppervlaktewater.
- De waterberging is niet direct verbonden met het oppervlaktewater. In deze variant wordt het te bergen water van elders aangevoerd, opgeslagen en vertraagd afgevoerd. Hierbij kan meer water geborgen worden omdat de peilfluctuatie groter kan zijn.
Er zijn verschillende materialen die toegepast kunnen worden bij waterberging onder sportvelden:
- Aquaflow of een steenachtig materiaal met veel tussenruimten. De bergingscapaciteit bedraagt circa 50%.
- Kunststofkratten en -bollen. Producten zijn licht en hebben een hoge bergingscapaciteit van circa 95%.
Voordelen
Door regenwater te bufferen en in de bodem te laten infiltreren, beperken infiltratiekratten en -putten het risico op wateroverlast. Naast droogteschade gaan ze bodemdaling en verzilting tegen.
Effectiviteit
De infiltratiecapaciteit van infiltratiekratten en -putten onder (on)verhard oppervlak variëren sterk afhankelijk van de uitvoering. Bufferblock heeft een gerapporteerde infiltratiecapaciteit tussen de 0,79 en 4,2m/d. De gemiddelde infiltratiecapaciteit is 2,01m/dag. De gemeten infiltratiecapaciteit van EWB varieert tussen de 39,3 en 57,4m/dag. De gemiddelde infiltratiecapaciteit is 49,6m/dag.Boogaard, F. et al. 2022
Effecten op de stedelijke waterkwaliteit
Infiltratiekratten en -putten kunnen in wijken met een gemengd rioolstelsel riooloverstorten voorkómen waardoor vanuit het riool minder regenwater vermengd met nutriëntenrijk afvalwater wordt ingelaten in stedelijke watergangen. Door verrijking van nutriënten kunnen bijvoorbeeld de volgende waterkwaliteitseffecten optreden: overmatige algengroei, vertroebeling, weelderige waterplantengroei, zuurstofverlies, vissterfte en verlies aan biodiversiteit.
Onderhoud en beheer
Infiltratiekratten en -putten moeten regelmatig geïnspecteerd worden om het functioneren te controleren. Zo moeten onderdelen als kolk, bladvang en de overloop eens in de één à twee jaar gereinigd worden om dichtslibben te voorkomen. De unit zelf kan het beste eens in de vijf jaar gecontroleerd worden op verzakking en zo nodig gereinigd worden.
Kosten
Infiltratiekratten
De kosten voor de aanleg van infiltratiekratten lopen in verschillende bronnen uiteen van € 165,- tot € 600,- per m³ waterberging. Dit bedrag is inclusief het graven en kratten die 50 cm hoog zijn. RVO
De kosten voor het onderhoud van infiltratiekratten zijn volgens de KBS Toolbox gemiddeld € 5,30 per m³ water die je bergt. Hierbij worden de kratten één keer per twee jaar geïnspecteerd en worden ze twee keer per jaar gereinigd.
Ondergrondse waterberging van beton
De KBS Toolbox laat zien dat de kosten voor het aanleggen van ondergrondse waterberging van beton kunnen variëren van minimaal € 140,- tot maximaal € 750,- per m³ water. De getallen zijn gebaseerd op de aanleg van drie betonnen bakken in Egmond aan Zee. De gemiddelde hoogte was ongeveer 2 meter. De bedragen gaan uit van de totale kosten van materiaal, logistiek en aanleg. Het beheer van een ondergronds waterberging kost volgens de KBS Toolbox gemiddeld € 7,10 per m³.