Retentiegebieden zijn primair bedoeld voor waterberging in situaties met een teveel aan water (waterveiligheid en wateroverlast), maar ze kunnen tevens een functie vervullen voor infiltratie naar het grondwater.
Om tijdens heftige regenbuien en hoge rivierwaterstanden wateroverlast in het stedelijk gebied verder benedenstrooms te voorkomen kunnen retentiegebieden bovenstrooms aangelegd worden. Vaak hebben deze retentiegebieden ook natuurfuncties of dienen als weidegebieden. Eventuele bebouwing in deze gebieden dient natuurlijk waterrobuust uitgevoerd te zijn. Een andere manier om extra retentiegebieden te realiseren is het afgraven van delen van de uiterwaard, zo krijgt de rivier bij hoogwater meer ruimte. Na het afgraven van de uiterwaarden zal het gebied eerder onder water lopen dan nu het geval is. Dit betekent niet dat het gebied het hele jaar door nat is. In de droge periodes, tussen april en november, kan er op reguliere wijze gebruik gemaakt worden van het gebied.
Nog een andere manier om meer bergoppervlak te realiseren is om rivieren of watergangen meanderend uit te voeren. Meer ruimte aan watergangen en rivieren bieden geeft door de grotere dynamiek over het algemeen ook meer ruimte aan biodiversiteit.
