Intro
De gemeente Capelle aan den IJssel heeft de straat Arica in de wijk Middelwatering klimaatbestendig ingericht met het project WaterWeg. Bij extreme regenval kon wateroverlast ontstaan door de hoge grondwaterstanden en bij droogte was er juist kans op bodemdaling. Om dat te voorkomen heeft de gemeente waterbergingen aangelegd en is de straat groener ingericht. Sommige maatregelen zijn ondergronds aangelegd en andere maatregelen hebben juist een zichtbare plek in de straat.
Aanleiding en context
De wijk Middelwatering is gebouwd tussen 1960 en 1980. De wijk had soms wateroverlast. De bodem is tussen 1990 en 2020 met 20 tot 30 centimeter gedaald door zetting die is veroorzaakt door de ophoging bij aanleg en door de aanwezigheid van veen in de ondergrond.
Er ontstond een kans om iets aan de wateroverlast en de bodemdaling te doen toen de riolering in de straat Arica na ongeveer 50 jaar vervangen moest worden. De gemeente plande een groot onderhoudsproject en greep deze meekoppelkans aan om de straat tegelijkertijd klimaatbestendig te maken. Omdat water een centrale rol speelt, heet het project WaterWeg.
Proces en samenwerking
Het ingenieursbureau van de gemeente heeft voor het ontwerp samengewerkt met TAUW. Bewoners zijn vroeg in het proces betrokken via een participatie avond. Verschillende ideeën zijn hierin voorgelegd. De bewoners gaven de voorkeur aan een waterbergende wegfundering en groen parkeren. In een werkgroep met bewoners zijn alle ideeën en het ontwerp verder uitgewerkt.
De gemeente heeft samengewerkt met Bufferblock BV voor de dimensionering van de velden met bufferblocks. Bij de uitvoering van het project bleek het ontwerp geen rekening gehouden te hebben met bestaande kabels en leidingen. Het ontwerp is daarom tijdens de uitvoering nog aangepast.
In december 2022 is een testdag geweest om te kijken of de praktijk aansloot op de theorie en dit bleek zo te zijn. Dit project is uitgevoerd met een bijdrage uit het EU STAR2Cs project.
Beschrijving van het ontwerp
In het project WaterWeg combineerde de gemeente het groot onderhoud van de straat met klimaatadaptatiemaatregelen. De gemeente heeft de riolering en het openbaar groen vervangen. Daarnaast is de openbare ruimte met 20 tot 30 centimeter verhoogd tot de oorspronkelijke hoogte voor de bodemdaling sinds de bouw.
Er zijn vijf maatregelen getroffen die water opslaan en/of infiltreren:
- Waterbergende wegfundering
- Natuurlijke waterberging
- Kolkloze straat met afvoer naar de sloot
- Groen parkeren en
- Groene inrichting van de weg
Een deel van de straat heeft geen kolken. Dat betekent dat er geen putten zijn om het regenwater af te voeren. In plaats daarvan leiden blauwe goten het water naar de nabijgelegen sloot. Dit draagt net als de natuurlijke waterberging bij aan de bewustwording van water in de straat. Afkoppelstenen voeren het water dat op de daken valt naar de straat af. Deze maatregel voorkomt dat regenwater in het riool terecht komt.
In een deel van de straat is het midden van de straat vergroend. Hulpdiensten kunnen als het nodig is er overheen rijden. Dit zorgt voor een groene uitstraling van de straat. Ook kan het regenwater hier in de bodem infiltreren.
De straat heeft parkeerplaatsen met grasbetonstenen waar gras in groeit. Het geeft een groener beeld en het water kan tussen de stenen door in de bodem infiltreren. Deze stenen zijn ook in een gedeelte van de straat geplaatst. Daardoor is er een groenere weg ontstaan.
Trappen
De Arica ligt voor een deel tegen de dijk van de Hollandse IJssel. Drie trappen verbinden de straat met de dijk. De gemeente heeft de trappen vervangen en elke trap een eigen thema gegeven:
- De dijktrap. Deze betonnen trap laat zien dat de straat onder zeeniveau ligt. Op de trap staan verschillende waterhoogtes aangegeven: hoogwater, laagwater en de waterhoogte bij de stormvloed in 1953. Zo maakt de trap duidelijk hoe de dijk de straat beschermt tegen overstroming. De basaltblokken en damwanden die je bij de trap ziet, versterken dit beeld.
- De groene trap. Deze trap bestaat maar voor een deel uit beton. De rest van de trap is groen.
- De watertrap. Langs deze trap loopt het regenwater naar beneden, terwijl je zelf droge voeten houdt.
Resultaat
De ervaringen met de maatregelen in het project zijn tot nu toe positief:
- Er zijn tot nu toe twee hevige regenbuien geweest maar die leidden niet tot wateroverlast.
- Het water dat via de blauwe gootjes naar de natuurlijke waterberging stroomt, infiltreert binnen 24 uur in de bodem.
- Het was makkelijker dan gedacht om de bufferblocks te plaatsen. Hoe goed ze precies werken weet de gemeente nog niet. Omdat de gemeente de eerste partij was die ze gebruikte, kan ze die nog niet met blokken op andere plekken vergelijken. Er blijft weinig water lang in de bufferblocks staan.
- Door meer regenwater te laten infiltreren en zo de bodem vochtig te houden hoopt de gemeente bodemdaling tegen te gaan. Daarmee is er ook minder kans op verzakkingen. De gemeente gaat monitoren of dat ook echt werkt. De zetting is direct na de ingreep tussen de 9 en 33 mm met een gemiddelde van 15 mm per jaar. Het is de verwachting dat dit snel afneemt.
- De planten in de natuurvriendelijke waterberging doen het uitstekend. Het was afwachten of de planten droge en natte wortels aankonden maar dat gaat boven verwachting goed.
De lessen uit het project worden nu gebruikt. In nieuwe projecten wordt net als in het WaterWeg project meer gebruik gemaakt van groene en waterbergende oplossingen.